De donkerste dag schaakvermaak op 19 december 2024

Kersthangershot10

Donderdag 19 december 2024. De donkerste dag ooit gemeten, volgens een ’te laat geboren’ nieuwslezeres. En bijna de kortste van dit kalenderjaar. Toch was er verwarring. Een dag stond uw verslaggever bij een stoplicht naast de Amsterdamse poort. Vier uur ’s middags. Ik ging naar de Filmkoepel voor The room next door (nieuwe film van Almodovar). Ik betrapte me op de gedachte dat het al langer licht bleef, het ergste leed was geleden. En kerst moest nog komen. Meevaller. De zon moest van slag zijn. Of de aarde. Of ik. Wachtend op het groene licht keek ik even naar links en zag een vleug zonneschijn over de stad fladderen. Dat was het. Grijs plakt dag na dag aan grijs, en dan ben je bijna vergeten dat die koperen ploert durft te schijnen in december, hoe kort ook. (En koperen ploert is in dit geval meer dan een overdrijving.) Geef mij nu maar november, en dat is normaal gesproken mijn minst favoriete maand.

Nog even doorbijten, voor wie moeite heeft met een tekort aan daglicht. Mijn zoon zette afgelopen zondag de kerstboom op. De nieuwe kerstlampjes gaven zoveel licht dat mijn ogen ervan gingen knipperen. Dat dan weer wel. Er zat geen dimmer op de stekker. Zo’n drukknopje dat je dan drie of vier keer in kan drukken voor een steeds flauwer schijnsel. Spul van de bouwmarkt. Oke, de hele decemberjanuaririedel laat ik over me heen komen: kunstboom, hertenbiefstuk met ovengefruiten spruiten, spekjes erbij, aardappelkrokettengeneuzel, prik, prik, heel erg lekker ja!, daarna het geknal op Oudejaarsdag, en met platte muziek en bubbeltjeswijn de nieuwjaarsnacht in. Dronken? Nee, niet dronken. 2 januari: kunstboom opruimen in trapkast. En op zoek naar het nieuwe licht (ik heb geen religieuze inslag).

–0–

De laatste speelronde van de interne competitie voor de jaarwisseling bood ondanks die al dan niet terechte somberte goed schaakvermaak. Ik had zin om een partij te spelen, hoewel de batterijen aan een goede oplading toe waren.  Loting: Paul Neering – Sander Schilthuizen. Remise? Nee. Oh, afgesproken remise? Ook niet. Wat dan?

Het werd een rustige avond. We speelden niet. Eerst diende zich een geïnteresseerde nieuwkomer aan, Lars, die meer wilde weten van de basisprincipes van het schaakspel. Het werd natuurlijk een overstelpende hoeveelheid informatie die Paul Neering en ik over hem uitstortten, met als hoofdmoten: wat moet je in de opening doen? En: hoe beoordeel je een stelling? (koningsveiligheid, materiaalverhouding, pionnenstructuur, stukkenactiviteit). Als ik het me goed herinner. We speelden een partijtje ‘hardopdenken’…

Halverwege de avond verschoof onze aandacht naar de externe wedstrijd die bezig was (Spaarne N3 – Hoofddorp N3). Piet Hein Koning had zich voor even bij ons gevoegd om te melden dat hij van het bord geblazen dreigde te worden. Op bord 1. Met nieuwkomer Lars erbij kwamen we erin na de 20ste zet van zwart (20…Kg7). Vraag: wie staat er beter en waarom? En niet onbelangrijk: wat zou wit moeten spelen?

Lars vond vooral de zwarte pion op d3 gevaarlijk, een luis in de pels van wit. De ervaren rotten (Paul en ik) vonden het witte paard juist een ros dat de zwartspeler (Piet Hein) niet zomaar, of niet meer uit zijn stallen kreeg geknuppeld. Zij overzagen zetten als Pf5-d4 en Pd4-e6. Onvolkomenheden horen er bij.

 

De wedstrijd eindigde in een overwinning voor de Hoofddorpers: 2-4 (https://www.nhsb.nl/competitie/wedstrijden/17300).

–0–

Door de externe wedstrijd en door de vele afmeldingen werden er in de interne competitie slechts vier partijen gespeeld. Een meer dan alledaagse verrassing werd de zege van Keimpe Knijft op Aad de Bruijn. Op de negende zet kiest Keimpe voor een actieve voortzetting (ontwikkeling voltooien) die hem materiaal kost (de kwaliteit). Hij moet hebben ingezien dat hem flinke compensatie te wachten stond (actieve lopers tegenover een onveilige witte koning). De notities zijn van Aad die, ondanks het verlies, veel waardering had voor het spel van Keimpe. Er zijn kleingeestiger schakers op de wereld.

 

–0–

Tot slot een kleine hersenkraker, die Aad maakte naar aanleiding van de partij De Haas –  De Bruijn (Heerhugowaard 1- Spaarne 1, 14-12-2024) https://www.svhetspaarne.nl/algemeen/heerhugowaard-1-het-spaarne-1-3-5-4-5/.

Oplossingen kunt u insturen tot 1 januari 2025, op deze website. Vermeld in uw bericht de juiste variant. Niet moeilijk, wel een beetje. Hopelijk doorstaat u de decemberdonkerte met glans. Fijne dagen!

Schill

 

Over de boekdrukkunst, Erasmus en de reformatie (neem iedereen met een korrel zout) Katholicisme was een monoliet, zaad van een nieuwe psyche werd geplant

De Beeldenstorm: vroeger en nu | Canon van Nederland

Dat de reformatie zich zo snel heeft kunnen verbreiden in Europa heeft natuurlijk te maken met het feit dat kort daarvoor de boekdrukkunst was uitgevonden door Gutenberg.

Het begin van de Nieuwe Geschiedenis of ‘Nieuwe Tijd’ wordt traditioneel rond het jaar 1500 gedateerd. Maar ik denk dat veel ervoor pleit om die datum te vervroegen. De humanisten in de Italiaanse renaissance hadden al lang ontdekt dat er bij de schrijvers uit de oudheid een schat aan wijsheid te vinden was: moreel hoogstaande ideeën, die de vergelijking met het christelijke gedachtegoed glansrijk konden doorstaan. Er is iets voor te zeggen om de geestverruiming die dit tot gevolg had als het begin van de nieuwe geschiedenis te zien. Het zaad van een nieuwe psyche was geplant.

In het katholieke Europa, waar nog 90% van de mensen analfabeet was, duurde het vervolgens lang, voordat nieuwe ideeën tot bloei konden komen. Maar het gebeurde. Door een toenemende verspreiding van gedrukte boeken werd de grond als het ware bouwrijp gemaakt voor de reformatie. Wat Maarten Luther in 1517 op de kerkdeur spijkerde kwam niet zomaar uit de lucht vallen. Deze mentaliteit broeide al langer binnen diverse kringen in de samenleving. Zijn verdienste was dat hij radicaal en energiek was. En ontwikkeld bovendien, want hij was niet alleen geestelijke, maar ook nog musicus en bijbelvertaler uit het Latijn.

Daarmee werd de inhoud van het geschrift voor een toenemend aantal mensen toegankelijk. En dat simpele feit heeft het verschil gemaakt. Vóór die tijd moesten de mensen die niet konden lezen en schrijven maar geloven wat hen door de geestelijken werd verteld. Daar kwam het wel zo’n beetje op neer, want de katholieke kerk had zich tot een onwankelbaar machtsinstituut ontwikkeld. Een instituut dat zeer bedenkelijke praktijken praktiseerde.

Na de vertaling konden gewone burgers zich voortaan een mening gaan vormen over wat er allemaal in dat boek stond. Individuen en groepen konden hun eigen beoordeling van de tekst ontwikkelen. Precies dat heeft ook de aanzet gegeven voor een groeiend individueel bewustzijn.

Het katholicisme was een monoliet. De reformatie schiep voor het eerst ruimte voor persoonlijke opvattingen. En de menselijke natuur in aanmerking genomen, is het niet vreemd dat er al snel veel meningsverschil bestond over wat ervan gevonden moest worden, van al die wonderlijke verhalen.

Erasmus heeft ervoor gepleit om de twee stromingen met elkaar te verzoenen. Was hij aanvankelijk een sympathisant met Luthers ideeën, later constateerde hij dat de sociale samenhang er toch ernstig door bedreigd werd. Al was het maar omdat verschillende richtingen elkaar al aan het bestrijden waren. De synthese die hem voor ogen moet hebben gestaan is er nooit gekomen. En kon er ook naar mijn idee niet komen, omdat er sprake was van onverenigbaarheid van karakters. Het bolwerk van de katholieke kerk was nooit van plan om haar macht met anderen te gaan delen. Geen enkele machthebber doet dat vrijwillig. Het toelaten van afwijkende visies op hun dogma’s zou hun positie ernstig verzwakken. Dus zetten ze hun hakken in het zand en bestreden zoveel mogelijk deze nieuwe stroming.

Toen eenmaal de vrijheid van denken haar meer en meer vaste schreden deed, liet die zich niet meer tegenhouden. Het waren twee werelden die niet met elkaar in harmonie te brengen waren.

Was Erasmus nou zo naïef dat hij dat niet begreep? Ik denk het niet. In een chaotische tijd probeerde hij een menselijk geluid te laten horen; te redden wat er te redden viel. Omdat hij een hoop ellende voorzag. Die ellende is er inderdaad gekomen en is nooit helemaal over gegaan, want nog steeds verdragen humanisten en dogmatici elkaar niet.

Toen de gereformeerden in Nederland hun kans schoon zagen, begonnen ze zich net zo onbuigzaam te gedragen als de katholieke kerk had gedaan. Hun kritiek op het absolutisme van Rome was terecht geweest, maar nu ze in de meerderheid begonnen te raken kwam er een ander trekje aan het licht. Het voelde wel lekker om een beetje de dienst uit te maken. Een lelijke onverdraagzaamheid  ten aanzien van andersdenkenden nam hand over hand toe. Tot ze in de 17e eeuw zo machtig waren dat vrijdenkers het wel uit hun hoofd lieten om hun ideeën aan de openbaarheid prijs te geven.

Was Galilei nog door Rome gedwongen om zijn bevindingen te verloochenen, een eeuw later moest Spinoza zijn filosofie in het geheim delen met geestverwanten. Want de vroede vaderen wensten hiermee niet geconfronteerd te worden. Ze begrepen het niet, het zou dus wel gevaarlijk zijn.

De arrogantie van de macht maakt geen onderscheid tussen geloofsopvattingen. Al die geestelijken door de eeuwen heen verkochten hun vrome praatjes maar al te graag aan een goedgelovige massa, die ze vervolgens naar eigen goeddunken probeerden te manipuleren. En niet alleen in het christendom, het jodendom of de islam is dit gebeurd. Het gebeurt nog steeds.

Ook in de oudheid was dit verschijnsel schering en inslag, in allerlei culturen. Er lijkt dus in elke samenleving een kaste te bestaan die wil profiteren van het feit dat mensen behoefte hebben aan een geloof, een houvast, een totem, om de onbegrijpelijke chaos van het leven op aarde te kunnen doorstaan. Want het leven biedt geen zekerheden. Daarom creëren mensen schijnzekerheden. Daar valt voor velen mee te leven, ondanks de ongemakken en strenge voorschriften die er soms mee gepaard gaan. Zo is het nu eenmaal. En de behoefte aan een geloof blijft niet tot de religie beperkt. Mensen willen ook graag in politici geloven en in de wetenschap. Maar ook politici en de wetenschap bieden geen zekerheden.

Het is dus maar het beste om iedereen, of elke instelling die zekerheden in de aanbieding heeft, met een korreltje zout te nemen.

Dark horse

Heerhugowaard 1 – Spaarne 1 3.5 – 4.5 Haas, Vos, Konijn en Bruin

De ondertitel van dit verslag ligt wel heel erg voor de hand, maar dekt de lading van de uitwedstrijd tegen Heerhugowaard niet: er deden nog andere mensen mee, met een minder dierlijke achternaam (van onze zijde: Arp, Kesteren, Otten, Ruber, Schill en Veenendaal). Overigens: uw verslaggever is meer dan eens Schiltluis genoemd (door niet lettervaste leerlingen: Geachte heer Schiltluis, bijgevoegd mijn langverwachte profielwerkstuk over Gukesh Dommaraju….) of Schildpad (door een helaas te vroeg gestorven collega, springend uit een stoeltjeslift: zeg eens Schildpad, welke piste nemen we nu, de zwarte of toch maar weer de blauwe, om er in te komen?).

 

 

Ondanks dat gebrek aan ladingdekking, greep Vos op niet eens sluwe wijze de hoofdrol in deze met kunstige kerstslingers aangeklede schaakparabel. Bij een stand van 1.5-3.5 legde hij Konijn op het hakblok en werd daarmee matchwinner. Konijn onderging de nederlaag uiterlijk onaangedaan. (Heeft iemand De jongen, de mol, de vos en het paard van Charlie Mackesy al gelezen? Bestseller in 2023.)

We waren op deze grijze decembermiddag te gast in café De Swan, een sfeervolle speellocatie, die door zijn opgelegde oubolligheid u bij een bezoek misschien een glimlach op de lippen brengt. Op de terugweg naar Haarlem zei Bruin dat hij alleen maar details van een speellocatie onthoudt. Wat vond je dan van de schilderijen aan de muur? Zou je daarmee naar het tv-programma Tussen kunst en kitsch willen afreizen, Bruin, of toch maar stevig de ogen niet richten op de muren?

De stilte in de speelzaal werd af en toe gesmoord in kreten vanuit het café waar een wedstrijd gaande was tussen de darters van het café en TDV (Tilburgse DartVereniging). Als u kijkt op de site van TDV komt u fantasievolle namen tegen van allerlei interne teams: malle Sander, de Zeverpipoos, Kantje boord, Hondenkoppen, Dik verdiend, de Bolle Beren en Puddings). De darters speelden niet op eredivisie- of Champions Leagueniveau, was mijn indruk (maar misschien vergis ik me, dames en heren darters, en wint u moeiteloos een leg met negen pijlen). Op het toilet hoorde ik een darter tegen een bevriende tegenstander zeggen dat hij uitwedstrijden niet trok. Veel te ver, joh. Ik ben gekke Henkie niet! Desalniettemin ontstond er aan de voet van de bar een weldadig gezellige sfeer, waar je als schaker zonder veel moeite omheen kon laveren om je partij te analyseren.

De darters en dartsters zagen er niet bepaald afgetraind en fit uit, en de schakers ook niet. Voorstel: zullen we tijdens de eerstvolgende wedstrijd (in maart) in XXL-voetbalshirts achter de borden plaatsnemen? Ik ben gecharmeerd van het tenue van Excelsior (prachtig zwart en iets roods erbij in biesjes), met als goede tweede dat van Willem II (oké, oké, het Feyenoordshirt is ook mooi, hoor). Of toch kiezen voor het uitshirt waarin PSV eergisteren (14 december) met 1-0 verloor bij Heerenveen? Grondige lelijkheid trekt uw verslaggever ook wel aan.

–0–

Goed. De wedstrijd! Hoe verliep die? Diverse partijen ontwikkelden zich gaandeweg de middag tot spektakelstukken. Voordat dat gebeurde, werden drie partijen vroeg beëindigd. Op verzoek van Colleen Otten, die op het nippertje besloot toch mee te doen na kortstondige koortsperikelen, nam Yashin van Kesteren op bord 1 plaats tegen jeugdig talent Marijn Wester.

 

 

Uw verslaggever trad op bord vier aan tegen Karel Keesman, andermaal met zwart. Die verslikte zich vlak na de opening. Ik kwam een pion voor, met als bijkomende voordelen: het loperpaar en actievere stukken: 0-1. Frans Arp had inmiddels op bord acht de vrede getekend met Mats Bakker. Hij had na een nachtelijk uitje met de mensen van het Max Euwe Centrum zich een buil gevallen op zijn voorhoofd en pijn aan zijn schouder. Misschien gebroken, mompelde hij in de auto terug, maar ja, eerst moest er worden geschaakt! Later op de middag wist Paul Ruber na een hectische partij, hij liet een loper op g4 in staan met h3 en h5, toch remise te bereiken tegen Johan Wester (op bord 2).

–0–

Colleen Otten won op bord vijf van Delano Buijsman, na een enerverende partij. De opening verliep nog voorspoedig was haar indruk, maar daarna pakte de zwartspeler het initiatief met veel actieve stukken. Hij miste echter met toenemende tijdsdruk een paar goede zetten (21. …e5 ipv 21. ….a5 en 24. … Tb8 was een verleidelijke miskleun). Colleen blunderde op haar beurt met 29. Lxf8. Buijsman verzuimde 29 ….Txa1 te spelen waarna Colleen had kunnen opgeven. Na 29 …Tb2+? keerden de kansen definitief en bracht Colleen de tussenstand op 1.5-3.5. Tevreden? Nee, allerminst tevreden, maar gelet op de conditie waarin ik verkeer ook weer wel.

 

 

Jan Vos zorgde, zoals gezegd, laat op de middag voor de beslissende 4.5. Een dreigende koningsaanval kon Piet Konijn nog afwimpelen, met als wisselgeld een witte vrijpion op h6, en een kreupele zwarte loper op h8. Het eindspel speelde moeilijk, met wisselende kansen. Konijn miste zelfs een kans op voordeel, omdat Vos op de veertigste zet een kwaliteitsoffer bracht, maar nog steeds met die opgesloten loper op h8. Vos trok uiteindelijk aan het langste eind toen zijn toren mocht doordringen tot de zevende rij.

 

–0–

De resterende partijen waren nog om des keizers baard, maar brachten desondanks nederlagen voor teamgenoten Veen en Bruin. Kasper van der Meulen won van Loek Veenendaal, en Maarten de Haas won van Aad de Bruijn: eindstand 3.5-4.5. Hieronder de partij van Bruin, met notities van hemzelf.

 

 

(Opmerkelijk: als zwart na 59. Pf6 geen paard had gehad, had hij wellicht met een dolle toren remise kunnen maken. In de slotstelling niet.)

–0–

In de auto terug naar huis zei Bruin: nee, een slecht gevoel over mijn nederlaag heb ik niet. Ik heb veel gezien in de laatste fase van de partij en bovendien: als de tegenstander de stelling goed of verdienstelijk naar zijn of haar hand zet, heb ik daar vrede mee. We reden net voorbij het stadion van AZ en rechts van de auto was een grote afvakkelvlam te zien die de nachtelijke hemel in de IJmond al dagen lang oranje kleurt. Hoe keurig versiert Tata Steel de lucht in deze dagen van horizonvervuiling en uitstootschaamte? Feestelijk! Die Indische staalmakers hebben geen scrupules in dit opzicht, uw verslaggever wel een beetje, met zijn twintig jaar oude auto.

Schill / Schildpad

 

Rating
Rating
Wester, M.C.L. (Marijn) 2074 Kesteren van, Y.T. (Yashin) 1915 ½ – ½
Wester, J.P.C. (Johan) 1973 Ruber, P.J.P. (Paul) 1950 ½ – ½
Meulen van der, K. (Kasper) 1912 Veenendaal, L. (Loek) 1982 1 – 0
Keesman, K. (Karel) 1870 Schilthuizen, A.P. (Sander) 1985 0 – 1
Buijsman, D. (Delano) 1859 Otten, C.J. (Colleen) 1979 0 – 1
Haas de, M.A. (Maarten) 1816 Bruijn de, A. (Aad) 1955 1 – 0
Konijn, P.M. (Piet) 1832 Vos, J.H. (Jan) 1868 0 – 1
Bakker, M. (Mats) 1770 Arp, F.L. (Frans) 1959 ½ – ½
Gemiddelde Rating: 1888 Gemiddelde Rating: 1949 3½-4½